İmmünoterapi İlaçlarının Retina Toksisitesi-2
Okuma:4
MEK (Mitogen-activated extracellular kinase) İnhibitörleri
MEK inhibitörü kullanımıyla tanımlanan retina toksisiteleri arasında retinal ven tıkanıklığı, optik nöropati, ön üveit ve panüveit bulunur. Ancak, MEK inhibitörü tedavisiyle en sık görülen retinal yan etki, hastaların yaklaşık %60'ında görüldüğü bildirilen MEK inhibitörüyle ilişkili retinopatidir. Bu, bilateral santral seröz korioretinopatiye benzer ve çoğunlukla tedavinin başlamasından birkaç gün sonra ortaya çıkar. Hastalar bulanık görme veya ışığa karşı hassasiyet yaşayabilir, ancak çoğu asemptomatiktir.
Belirgin retinopati mevcut olsa bile, görsel semptomlar hafif olma eğilimindedir. Fundoskopik muayenede, sıklıkla subfoveal olan ancak sıklıkla arka kutup boyunca multifokal olan subretinal sıvı görülür. Retinal bulgular belirsiz olabilir ve genellikle tek başına muayenede belirgin değildir. Optik koherens tomografi (OCT), nörosensoriyel retina ile pigment epiteli arasında, iç retinada ara sıra küçük kistler bulunan bir ayrılma olduğunu gösterir. Artmış retina hacmi ve merkezi retina kalınlığı doza bağlıdır ve ilaç uygulamasından sonraki 4 saat içinde tespit edilebilir ve günlük dalgalanma gösterir. Floresein anjiyografi ve indosiyanin yeşil anjiyografisi, retinal ve koroidal damarlanma normal olabilmesine rağmen, subretinal sıvı bölgesinde birikme gösterebilir.
Genel olarak, retinopati doğası gereği geçici olma eğilimindedir. Retinopati, tedavinin devam ettirilip ettirilmemesine bakılmaksızın, genellikle 3 ila 6 ay içinde düzelir ve tüm hastalarda görme keskinliği başlangıç seviyesine döner. Tedavi kesilir ve daha sonra tekrar başlatılırsa, eksüdatif retinopatinin tekrarlaması yaygındır.
Hayatta kalan hastaların takibi, normal elipsoid bölge görünümü de dahil olmak üzere OCT bulgularının normalleştiğini sıklıkla gösterir. Bu nedenle, dozun azaltılması veya ilacın geçici olarak kesilmesi düşünülebilir, ancak geçici doğası ve tipik olarak hafif semptomları nedeniyle, tedavinin devamı sıklıkla takip edilir. Topikal nonsteroid antiinflamatuar ilaçların veya dorzolamidin kullanımını destekleyen veri yoktur.
BRAF (B-Raf Proto-Oncogen) İnhibitörleri
Yaygın olarak kullanılan BRAF inhibitörleri arasında vemurafenib (çıkarılamaz melanom), dabrafenib (metastatik küçük hücreli olmayan akciğer kanseri, anaplastik tiroid kanseri ve diğerleri) ve encorafenib (metastatik kolorektal kanser ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri) bulunur. Yayımlanmış 4 klinik çalışmanın incelenmesi, vemurafenib kullanımıyla en sık görülen oküler yan etkinin tüm hastaların %4'ünde görülen üveit (ön üveit, orta üveit ve panüveit) olduğunu göstermiştir. Üveit bilateraldir ve lokal veya sistemik steroidlerin uygulanmasıyla başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. İlacın geçici veya kalıcı doz azaltımı gerekebilir.
Panüveitli VKH sendromu, bilateral optik disk şişmesi ve seröz retina dekolmanı gibi örtüşen belirtiler BRAF inhibitörleriyle de ortaya çıkabilir. Bu bulgular genellikle ilaç kesilirse düzelir. Nadiren, BRAF inhibitörü kullanımıyla MEK inhibitörü toksisitesine benzeyen seröz korioretinopati de bildirilmiştir.
Sonuç
İmmünoterapi ajanlarına sekonder retinopatisi olan hastalar dramatik bir görünüme rağmen minimal düzeyde semptomatik olabilir. Birçok toksisite lokal veya sistemik steroidlerle başarılı bir şekilde yönetilebilir. Tedavinin kesilmesi genellikle retinopatinin çözülmesine yol açsa da sıklıkla birincil tümörün tekrarlaması veya yeni metastatik lezyonlarla ilişkilidir. Suçlu ajanın kesilmesinin potansiyel faydası ve zararı tedavi eden onkologla görüşülmelidir.
[Kaynaklar 1- Urner-Bloch U, Urner M, Jaberg-Bentele N, Frauchiger AL, Dummer R, Goldinger SM. MEK inhibitor-associated retinopathy (MEKAR) in metastatic melanoma: long-term ophthalmic effects. Eur J Cancer. 2016;65:130-138. 2- Wagner W, Mojtahed S, Singh AD. Retinal Toxicity of Immunotherapy Drugs. Retinal Physician 2024; 21 (11): Issue September. 3- Choe CH, McArthur GA, Caro I, Kempen JH, Amaravadi RK. Ocular toxicity in BRAF mutant cutaneous melanoma patients treated with vemurafenib. Am J Ophthalmol. 2014;158(4):831-837.e2. 4- De la Cruz-Merino L, Di Guardo L, Grob JJ, et al. Clinical features of serous retinopathy observed with cobimetinib in patients with BRAF-mutated melanoma treated in the randomized coBRIM study. J TranslMed. 2017;15(1):146.]
Not: Katkılarından dolayı Dr. Mehmet ÇITIRIK’a teşekkür ederiz.
Web sitesindeki bu bilgiyi, sunu ve yayınlarınızda aşağıdaki şekilde kaynak göstererek kullanabilirsiniz.
(Çıtırık M, Teke MY. İmmünoterapi İlaçlarının Retina Toksisitesi-2. http://www.retinaclub.com/ Son Güncellenme Tarihi 01/12/2025).
